Soạn bài Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học

Bài tập: Viết bài văn phân tích, đánh giá những nét nghệ thuật về nội dung và hình thức nghệ thuật của một tác phẩm văn học đã học hoặc đã đọc.

Hồi đáp: (Bài thơ Đất Nước – Tác giả Nguyễn Đình Thi)

Đất nước là một đề tài lớn, xuyên suốt lịch sử văn học nhưng ở mỗi thời kỳ văn học, đề tài này lại được các nhà thơ khai thác dưới những góc độ khác nhau. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, có nhiều bài thơ tập trung khắc họa hình ảnh đất nước đau thương cùng những anh hùng thời loạn, tiêu biểu nhất là bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi. Bài thơ là cả một hành trình nhận thức về đất nước của tác giả.

Bài thơ là sự tập hợp, kết nối của nhiều bài thơ nhưng không hề mất đi tính thống nhất chung mà ngược lại, phát triển theo một mạch cảm xúc tinh tế và khá nhất quán về tư tưởng. Bài thơ mở đầu bằng một dòng cảm xúc về mùa thu đất nước nhưng ở những thời gian và không gian khác nhau:

Buổi sáng mát mẻ và trong trẻo như buổi sáng xưa
Gió thu thổi hương cốm mới
Tôi nhớ những ngày thu đã xa.

Vào một buổi sáng mùa thu ở chiến khu Việt Bắc, nhà thơ bỗng cảm thấy cái mát mẻ trong trẻo của buổi sớm thu ấy như “buổi sáng của quá khứ” khi nhà thơ đã ra đi, hơn nữa trong cơn gió thu nhè nhẹ vẫn thổi. . hương cốm mới, gợi nhớ một mùi hương rất đặc trưng của mùa thu Hà Nội. gần gũi với đời sống sinh hoạt của người dân thủ đô. Nhịp thơ có vẻ chậm rãi, nhẹ nhàng, dòng hồi tưởng của nhà thơ trong không khí ấy dạt dào:

Buổi sớm se lạnh giữa lòng Hà Nội
Những con phố dài hơi lộn xộn
Người ra đi trước không ngoảnh lại
Lá rơi sau thềm đầy nắng.

Trong thơ Nguyễn Đình Thi, cảnh mùa thu Hà Nội chỉ hiện lên trong hồi tưởng, tuy đẹp nhưng vẫn có sự tĩnh lặng, man mác buồn. Đó là cảnh mùa thu đất nước những năm tháng đau thương: Sương lạnh giữa lòng Hà Nội. Hai từ “chớm lạnh” thật gợi cảm: chút se lạnh của mùa thu tuy mới chớm chưa phải là “hiện tượng ngoài da” nhưng đã thấm “trong lòng Hà Nội”. Nghĩa là mọi không gian, cây cối, hoa lá, con người, phố xá đều đã cảm nhận sâu sắc cái se lạnh của mùa thu. Cái “chớm” ấy không ngọt ngào bằng cái lạnh đầu mùa. nhưng không phải là loại mát mẻ vào mùa hè mà là sự kết hợp của cả hai mùa.

Từ mùa thu năm trước, nhà thơ dẫn dắt những cảm xúc về mùa thu cách mạng, mùa thu độc lập dân tộc trong khung cảnh chiến khu Việt Bắc hiện nay:

Mùa thu đã khác
Tôi đứng vui nghe giữa núi rừng
Gió thổi rừng trúc
Tiết trời mùa thu thay áo mới
Trong màu xanh nói cười tha thiết

Nếu như bảy câu đầu được viết theo thể thơ bảy chữ, gần như hoàn toàn là thể thơ bảy chữ, bát cú, thể hiện cảm xúc lắng đọng, trang trọng, phù hợp với biểu hiện của nỗi nhớ thì câu tiếp theo đoạn thơ viết theo thể thơ tự do, thể hiện sự phấn khởi vui tươi, tràn ngập tiếng cười.

Rõ ràng cảm xúc về mùa thu đã gắn liền với niềm hân hoan, yêu mến, tự hào làm chủ đất nước. Với con mắt say đắm của nhà thơ, đất nước nào cũng đẹp, dài rộng, phì nhiêu, tiềm tàng sức sống cho cuộc sống ấm no hạnh phúc. Vì vậy, cảm xúc của nhà thơ đi từ trạng thái hân hoan đến khẳng định chắc chắn:

Bầu trời xanh này là của chúng ta

Núi rừng này là của ta

Những cánh đồng thơm ngát

đường bouncy

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Điệp khúc “của ta” như vang vọng trong lòng người và giữa đất trời. Đó không chỉ là ý thức làm chủ đất nước mà còn là niềm tự hào của những người Việt Nam qua Cách mạng Tháng Tám đã giành lại nước bằng mồ hôi xương máu của mình. Những câu thơ là lời khẳng định liên tiếp, dồn dập, gấp gáp của nhà thơ cũng như của dân tộc Việt Nam trước ngày đất nước độc lập.

Đất nước của chúng tôi
Đất nước của những người không bao giờ chết
Đêm thì thầm trong tiếng đất
Những mong chờ về ngày xưa.

Trong bài, nhà thơ định nghĩa đất nước là đất nước của những con người anh hùng, những anh hùng của mọi thời đại mà khí phách tinh hoa còn âm vang trong hồn thiêng sông núi. Thế trận của đất nước được đúc kết bằng chiều dài lịch sử của tâm hồn và khí phách của dân tộc ta. Lắng nghe tiếng vọng của ông cha và hồn thiêng sông núi, lòng ta trào dâng niềm tự hào về quê hương đất nước.

Phần thứ hai của bài thơ nói về đất nước lửa đạn. Một tiếng “ơi” thốt lên đau đớn nghẹn ngào:

Ôi miền quê chảy máu
Dây kẽm gai chọc thủng trời chiều
Những đêm dài hành quân nóng bỏng
Chợt bồn chồn nhớ ánh mắt người yêu.

Các từ “chảy máu”, “đập nát” gợi tả cảnh đau thương của đất nước bị giặc đô hộ, đồng bào ta bị giặc tàn sát dã man. Cày luống, ruộng “chảy máu” . Tiền đồn địch được thiết lập ở khắp mọi nơi. Bầu trời quê hương đang bị “đập nát” bởi muôn trùng dây thép gai. Người lính xông pha trận mạc với sức mạnh của lòng căm thù giặc và tình yêu quê hương đất nước. Các từ “bừng cháy”, “bồn chồn” thể hiện quyết tâm và tình cảm mãnh liệt, sâu nặng ấy.

Trong chiến đấu gian khổ, đau thương, vẻ đẹp quê hương “bừng sáng”. Lòng căm thù giặc càng “sục sôi” hơn. Các từ “bay, thẳng, nhóc” thể hiện lòng căm thù, khinh miệt của nhân dân ta đối với quân xâm lược.

Giặc Tây, chúa đất
Kẻ đè cổ kẻ lột da.

Một cảnh tượng hào hùng đang diễn ra trên khắp mọi miền đất nước, từ rừng núi chiến khu đến khắp mọi nơi:

Dân vùng lên như nước vỡ bờ
Nước Việt Nam từ trong máu
Rũ bùn đứng dậy sáng ngời.

Tác giả đã sử dụng thành ngữ, tục ngữ “tức nước vỡ bờ” để ca ngợi tư thế và sức mạnh đánh trận, chiến thắng của dân tộc ta. Tác giả cho rằng “Buồn buồn đứng sáng” là hình ảnh những người lính Điện Biên từ trong chiến hào dũng cảm xông lên trong những ngày tổng tiến công đầu tháng 5 năm 1954.

“Đất nước” là hồn thơ của người lính, tiêu biểu cho bốn hồn thơ của Nguyễn Đình Thi. Viết về đề tài quê hương, đất nước trong chiến tranh, thơ Nguyễn Đình Thi khái quát, trữ tình, kết hợp hài hòa với chất chính luận sâu sắc, để lại nhiều câu thơ, đoạn văn hay, ấn tượng. bức tượng. Ngôn ngữ thơ chắt lọc, sắc sảo, giàu cảm xúc. Sự thay đổi câu thơ: bảy chữ, sáu chữ, có khi đan xen câu thơ ba, năm tiếng đã làm cho giọng thơ thay đổi: lúc hưng phấn, khắc khoải, lúc dữ dội mãnh liệt.

Hình ảnh đất nước vừa mang vẻ đẹp dịu dàng trong sắc thu, hương thu, vừa bát ngát tình quân dân ta suốt những năm dài kháng chiến. “Đất Nước” là một bài thơ tuyệt tác, mà người đọc luôn cảm thấy mới mẻ, niềm tự hào dân tộc cứ rạo rực trong tâm hồn ta.