Soạn bài Bài Ca Ngất Ngưởng của tác giả Nguyễn Công Trứ

Soạn bài: Bài ca ngất ngưởng (Nguyễn Công Trứ)

Bài làm

I. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1: Trong “Bài ca ngất ngưởng”, từ “ngất ngưởng” được sử dụng mấy lần? Anh (chị) hãy xác định nghĩa của từ “ngất ngưởng” qua các văn cảnh sử dụng đó.

Ngất ngưởng: được hiểu là một từ láy tượng hình vốn được dùng chỉ sự vật ở độ cao chênh vênh và cũng bất ổn định. Ngay ở chính bài thơ này, từ ngất ngưởng được dùng với nghĩa chỉ sự khác thường, chỉ những vượt lên thói thường, coi thường dư luận. Bên cạnh đó thì đọc tác phẩm nhận thấy được ngoài nhan đề thì từ “ngất ngưởng” cũng đã được nhắc đi nhắc lại 4 lần ở cuối các khổ thơ trong bài cũng đã trở thành một biểu tượng cho một phong cách sống, biểu tượng thái độ sống vượt thế tục, đó cũng là chỉ một lối chơi ngông thách thức xung quanh trên cơ sở nhận thức rõ được những tài năng và nhân cách cá nhân.

– Từ ngất ngưởng đầu tiên đó là nói đến tài thao lược, tài năng, và phong cách ngạo nghễ khi mà Nguyễn Công Trứ làm quan.

– Từ ngất ngưởng thứ hai: Ở đây chỉ sự ngang tàng của Nguyễn Công Trứ ngay khi làm dân thường.

– Từ ngất ngưởng thứ ba: Từ ngất ngưởng như đã thêm một lần khẳng định cái chơi ngông hơn người của Nguyễn Công Trứ. Ông cũng đã dẫn các cô gái trẻ lên chùa, đi hát ả đào, … và cũng đã tự đánh giá cao các việc làm ấy.

– Từ ngất ngưởng cuối cùng: đã cho thấy tác giả hơn người là vì dám coi thường công danh phú quý, dám coi thường cả dư luận khen chê và thỏa thích vui chơi bất cứ thú gì với tác giả thì không vướng bận đến sự ràng buộc thân phận.

Câu 2: Dựa vào văn bản “Bài ca ngất ngưởng”, anh (chị) hãy giải thích vì sao Nguyễn Công Trứ biết rằng việc làm quan là gò bó, mất tự do (vào lồng) nhưng vẫn ra làm quan?

Khi mà Nguyễn Công Trứ biết làm quan và mất tự do. Ông cũng đã luôn luôn coi chốn quan trường là cái lồng giam lỏng con người (Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng). Thế nhưng, đáng nói ở đây ông vẫn ra làm quan vì ông quan niệm đó là nơi cũng để thể hiện tài năng và nhiệt huyết cho xã hội, thể hiện được sự cống hiến cho triều đình, cho đạo vua tôi. Bởi lý do đó cho nên ông có quyền ngất ngưởng nhất trong triều.

>>> Nói tóm lại, từ “ngất ngưởng” cũng thực chất là một phong cách sống tôn trọng sự trung thực, đó cũng chính là một sự tôn trọng cá tính, không chấp nhận sự khắc kỉ phục lễ hay tự uốn mình theo lễ và danh của Nho giáo.

Câu 3: Ở bài hát nói này, Nguyễn Công Trứ tự kể về mình. Vì sao ông cho mình là ngất ngưởng? Ông đánh giá sự ngất ngưởng của mình như thế nào?

Người đọc nhận thấy ngay được trong bài thơ, Nguyễn Công Trứ đã tự kể về mình đồng thời cũng tự thuật, đánh giá bản thân. Thông qua chính giọng điệu tự thuật khẳng khái và cũng đầy cá tính đã cho thấy ông sòng phẳng, luôn luôn thẳng thắn và có ý thức về cách sống của mình. Tác giả Nguyễn Công Trứ tự hào vì đã có một cuộc sống hoạt động tích cực trong xã hội hơn nữa. Đồng thời ông cũng tự hào vì mình dám sống cho mình, cũng đã dám bỏ qua sự gò bó của lễ giáo cũng như danh vọng.

Soạn bài Bài Ca Ngất Ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Câu 4: Đọc diễn cảm bài hát nói này. Hãy chỉ ra những nét tự do của thể tài hát nói so với thơ Đường luật và cho biết ý nghĩa của tính chất tự do đó.

Đôi nét về thể hát nói: Thể hát nói đã được phát triển mạnh bắt đầu từ những năm đầu thế kỉ XIX. Trong giai đoạn đó thì cũng có rất nhiều nhà nho, nhà thơ đã gửi gắm tâm sự của mình trong những sáng tác bằng thể hát nói. Cũng chính nhờ đó, thể loại này dường như cũng đã lại phát triển nhanh chóng và đồng thời cũng chiếm vị trí độc tôn trong một thời gian dài. Thể hát nói cũng đã trở thành một khuynh hướng văn học của thời đại.

Hát nói so với thể thơ Đường luật gò bó, chật chội thì khác hoàn toàn. Ở thể hát nói phóng khoáng và tự do chứ không chịu gò bó trong khuôn mẫu. Thể hát nói có quy định về số câu, có những quy định về cách chia khổ nhưng nhìn chung người viết hoàn toàn cũng có thể phá cách để có lại tạo nên một tác phẩm tự do về số câu, tạo lên sự tự do số chữ, cách gieo vần, nhịp điệu… Không thể phủ nhận được sự phóng khoáng của thể thơ. Vô cùng thích hợp rất nhiều với việc chuyển tải những quan niệm nhân sinh của những nhà nho luôn luôn mong khẳng dịnh mình, sống với chính mình và coi thường những sự rằng buộc lễ nghi, sự ràng buộc xã hội.

II. Luyện tập

Có thể nói về sự khác biệt về từ ngữ giữa bài “Bài ca ngất ngưởng” của Nguyễn Công Trứ với “Bài ca phong cảnh Hương Sơn” của tác giả Chu Mạnh Trinh.

Ngay về mặt ngôn ngữ của tác phẩm “Bài ca ngất ngưởng” luôn luôn phù hợp với nội dung, vừa phù hợp với phong cách riêng của tác giả Nguyễn Công Trứ. Nó phóng khoáng, tự do, có chút ngạo nghễ nữa.

Còn với ngôn ngữ của “Bài ca phong cảnh Hương Sơn” mang được sự nhẹ nhàng, đồng thời cũng đã lại thấm đẫm ý vị thiền và niềm say mê phong cảnh thiên nhiên đất nước, quê hương.

Minh Nguyệt