Tình cảm gia đình là một đề tài quan trọng của văn học Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Khai thác mảng đề tài này, Nguyễn Quang Sáng đã có một số tác phẩm đặc sắc như “Chiếc lược ngà”, “Bông cẩm thạch”,… Trong đó, “Chiếc lược ngà” gây ấn tượng hơn cả. Một trong những yếu tố tạo nên thành công của tác phẩm là nhà văn đã xây dựng thành công nhân vật chính – nhân vật Thu – một cô gái cá tính, đáng yêu và yêu say đắm.

“Chiếc lược ngà” ra đời năm 1966 và được đưa vào tập truyện cùng tên (Chiếc lược ngà) của Nguyễn Quang Sáng. Truyện được xây dựng trên một tình huống hiểu lầm tạo nên nhiều bất ngờ cảm động: Ông Sáu đi kháng chiến chống Pháp từ khi đứa con duy nhất của cha ông mới một tuổi. Kể từ đó, hai ba đứa trẻ không bao giờ gặp lại nhau, cho đến khi chiến tranh kết thúc, ông trở về, đứa con gái tám tuổi không chịu nhận cha. Ba ngày ở nhà, bằng mọi cách cô ấy vẫn không gọi lấy một tiếng. bố. Đến giờ ra về nhận nhiệm vụ mới, Thu gọi anh bằng bố. Thật bất ngờ. Hóa ra, anh không chịu nhận bố vì vết sẹo trên má khiến anh không còn giống như trong ảnh cưới. Cô chỉ gọi cho cha mình khi bà ngoại giải thích điều này với cô. Giây phút anh nghe thấy tiếng gọi mà anh đã chờ đợi bao nhiêu năm cũng là lúc hai cha con chia tay. Anh Sáu hứa mang cho anh chiếc lược. Những ngày chiến đấu trong rừng, ông Sáu miệt mài làm chiếc lược ngà cho con gái. Chiếc lược làm xong nhưng chưa kịp trao cho con gái thì ông đã hy sinh.

Nhân vật của cô bé tám tuổi đó là Thu, mới tám tuổi nhưng bướng bỉnh, can đảm và rất cá tính. Trong tâm trí trẻ thơ của Thu chỉ có một hình ảnh duy nhất về người cha mà cô bé biết đến qua bức ảnh chụp cùng mẹ trong ngày cưới. Anh kiên quyết không nhận ông Sáu là cha, mặc dù cả gia đình – kể cả bà ngoại – đều thừa nhận điều đó. Họ đón ông bằng tất cả tấm chân tình, tình người Nam Bộ. Không chỉ vậy, anh còn vô cùng xúc động khi gặp nó. Nhưng mặc cho tất cả, Thu vẫn hét lên sợ hãi khi ông Sáu nhắc đến và ấp úng gọi: “Thu ơi! Ba đây…” Đó là vì Thu thấy người cha trong ảnh không có vết sẹo trên má và mọi người cứ gọi là con. , nắm lấy. Nó gọi ông là bố giờ ông có một vết sẹo dài trên má.

Không chỉ vậy, qua nhiều chi tiết miêu tả hành động của bé Thu Nguyễn Quang Sáng cho thấy cá tính đặc biệt của bé và thể hiện sự hiểu biết rất rõ về tâm lí trẻ thơ. Khi mẹ đòi “mời bố vào ăn cơm”, Thu gọi “trống” “vào ăn cơm”. Khi nồi cơm sôi, không cứu được, cô không chịu gọi bố đến cứu. Nó cố gắng thoát khỏi nước mà không cần nhờ giúp đỡ. Đặc biệt, tính cách bướng bỉnh, ngỗ ngược của bé Thu được thể hiện ở chi tiết bé làm đổ bát cơm khi Sáu bế bé lên bằng một cái trứng cá. Bị bố đánh, nó nghĩ “nó sẽ khóc, nó sẽ đánh, nó sẽ xô đổ cả đĩa cơm, hoặc nó sẽ bỏ chạy. Nhưng không, nó ngồi im, đầu cúi gằm. cầm đũa gắp? Đặt trứng cá lại vào bát, rồi lặng lẽ đứng dậy bước ra khỏi mâm.” Đúng là trẻ con chỉ tin những gì chúng thấy, đúng là Thu không thể hiểu được sự tàn khốc của bom đạn, và cô cũng có lối suy nghĩ trẻ con của riêng mình, nhưng phải công nhận rằng cô này có cá tính rất mạnh mẽ. Sự bướng bỉnh và bản lĩnh lạ lùng của Thu trở thành tiền đề để sau này trở thành bản lĩnh và sự khôn khéo trong kỹ năng giao tiếp của Thu.

Nhưng nếu chỉ dừng lại ở đó, bé Thu và “Chiếc lược ngà” sẽ lẫn với vô số tác phẩm khác viết cho thiếu nhi. Điều khiến nhân vật và tác phẩm đi xa hơn trong lòng người đọc là bé Thu có một tình yêu tha thiết, thiết tha.

Cô bé không nhận ra bố vì hiểu lầm vết sẹo trên mặt bố. Cô cho rằng “người ta” đã mang cho cô một “bố giả”! Và như vậy, bé Thu càng phản đối quyết liệt “người cha giả tạo” ấy bao nhiêu thì bé càng chứng tỏ mình yêu cha bấy nhiêu. Tình thương ấy sâu đậm lắm: nó chỉ có một, không thể chia sẻ cho ai khác, cho dù đó là người được mọi người nhận là cha nó, yêu thương chăm sóc nó. rất chân thành.

Khi tôi biết ông Sáu là cha ruột của tôi, và vết sẹo trên mặt ông là do thằng Mỹ gây ra, đó là buổi sáng cuối cùng của ngày lễ của cha tôi. “Con bé như bị bỏ rơi, nhiều lúc đứng trong góc, đứng dựa vào cửa và chỉ nhìn mọi người xung quanh bố. Nét mặt của bé có chút khác lạ, không còn bướng bỉnh hay cau có nữa, khuôn mặt tối sầm lại vì buồn, ánh mắt đượm buồn”. trên khuôn mặt ngây thơ của cô ấy trông rất dễ thương lông mi dài và cong, và như không hề chớp, đôi mắt như mở to hơn, ánh mắt không hoang mang, không xa lạ, nhìn với vẻ suy tư sâu xa.” Tôi không hiểu mẹ đang “suy tư, ưu sầu” chuyện gì, chỉ biết khi anh Sáu buồn bã quay sang nhìn mẹ – không dám lại gần sợ mẹ bỏ chạy như lần trước – nói: “Bố ơi, đi nghe tôi”, cô ấy đột nhiên trở nên tức giận. bỗng lao đến hét lên: Ba., a.. a.. ba!” rồi ôm chặt lấy anh nức nở “Em không cho anh đi đâu.” Đến đây, người đọc mới nhận ra Thu muốn được gọi như thế nào. bố…” Tiếng kêu của nó như giọt nước mắt, xé tan sự im lặng và xé nát ruột gan của mọi người, thật thê lương. Đó là “ba” mà nó thử Kìm nén bao nhiêu năm, tiếng “bố” như muốn vỡ tung từ đáy lòng, nó vừa khóc vừa lao đến, nhanh như sóc, nó chồm lên vươn hai tay ôm lấy cổ bố. “. Bé Thu là một đứa trẻ rất tình cảm. Thái độ của Thu với bố bây giờ trái ngược hẳn với những ngày đầu ông Sáu về thăm nhà. Nhưng ngược lại, bé vẫn còn nhút nhát. Vì quá thương bố, bé Thu là quá khao khát, nếu có ba, khi nhận ra đó không phải là ba, nhất định bé sẽ không chấp nhận, nhất định không một lần gọi tiếng “ba”, tiếng gọi đó càng trở nên thiêng liêng, quý giá bởi sự chờ đợi vì đó là tấm lòng yêu thương cao đẹp vô hạn của người cha.

Trong quá trình thể hiện diễn biến tâm lí của nhân vật bé Thu có một chi tiết vô cùng quan trọng, đó là chi tiết vết sẹo. Chính vết sẹo là nguyên nhân dẫn đến những hiểu lầm trong tình cha con mà bé Thu dành cho bố mình. Vết sẹo là vết thương mà giặc Mỹ đã gây ra cho bố Thu. Gia đình chia cắt, không chỉ riêng gia đình cụ Thu mà của hàng triệu gia đình Việt Nam cũng do giặc Mỹ gây ra. Thấu hiểu sâu sắc điều đó, sau này Thu đã trở thành một nữ tuyên truyền viên gan dạ, dũng cảm. Cô quyết tâm nối gót cha đánh đuổi kẻ thù của gia đình, kẻ thù của dân tộc.

Xây dựng nhân vật bé Thu – một cô bé bướng bỉnh, cá tính nhưng có tình yêu thương cha tha thiết – Nguyễn Quang Sáng tỏ ra rất am hiểu tâm lý trẻ thơ nên nhà văn đã tạo nên nhân vật. Trẻ thơ thực sự sống động, gây nhiều cảm xúc sâu sắc trong lòng người đọc. Bên cạnh đó, tác phẩm đã tạo ra một tình huống hiểu lầm độc đáo mà chi tiết quan trọng nhất chính là chi tiết vết sẹo. Chi tiết này có giá trị như một “chiếc bóng” trong “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ hay “chiếc lá cuối cùng” trong truyện ngắn cùng tên của O.Hen-ri, v.v.

Nhân vật bé Thu trong tác phẩm “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc bởi một tính cách đặc biệt khó nhầm lẫn. Nhân vật này đã góp phần tạo nên giá trị nhân văn sâu sắc cho tác phẩm. Và như vậy, cùng với tác phẩm, nhân vật bé Thu đã chiếm được một vị trí đặc biệt trong lòng độc giả yêu truyện ngắn Việt Nam.