Nguyễn Minh Châu là một trong số ít nhà văn đã khám phá và thành công với công cuộc “đi tìm những viên ngọc ẩn giấu trong tâm hồn con người”. Các tác phẩm của ông giàu tính chiêm nghiệm và triết lý khái quát. Các nhân vật trong truyện ngắn của ông thường đầy tâm trạng và rất gắn bó với cuộc sống và những con người sống xung quanh họ. Nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn “Bến quê” cũng ở con số đó.

“Bến quê” là truyện ngắn rút từ tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu. Tác phẩm được xuất bản năm 1985 tiêu biểu cho sự đổi mới về tư tưởng và nghệ thuật của tác giả. Cốt truyện “Bến quê” rất giản dị, thậm chí “phẳng lì” nhưng lại mang ý nghĩa triết lý sâu sắc. Tác phẩm ghi lại những gì mắt thấy tai nghe, những gì nhân vật cảm nhận và suy nghĩ khi nằm trên giường bệnh. Nhi được người vợ siêng năng chăm sóc, lũ cháu hàng xóm sang giúp, rồi bị thầy om sòm nhờ vả. Nhĩ rủ con sang bên kia sông giúp cha…

Qua tất cả những điều đó, Nguyễn Minh Châu đã nói lên những suy nghĩ của mình về con người, về cuộc đời, về cách sống, ông nhắn nhủ mọi người hãy nâng niu, trân trọng những vẻ đẹp bình dị của quê hương, của đất nước. nơi chôn rau cắt rốn..

Nhi là người đã từng đi rất nhiều nơi trên thế giới: “Cả cuộc đời Nhi đã đến mọi ngóc ngách xinh đẹp của Trái đất”. Vì vậy, có thể hiểu trong anh luôn tràn ngập cảnh lộng lẫy, náo nhiệt của nhiều cảnh phồn hoa đô hội. Không chỉ vậy, không có vẻ đẹp nào tồn tại trên thế giới này mà anh chưa được thưởng thức. Nhưng trớ trêu thay, một lần nữa anh lại rơi vào bi kịch cuộc đời: anh bị một căn bệnh quái ác hành hạ, phải nằm liệt giường mấy tháng nay: Trong nghịch cảnh éo le đó, anh chợt phát hiện ra cái đẹp. quê hương bình dị, tươi đẹp của mình. Nhĩ phát hiện ra vùng đất bên kia sông, nơi bến đò nghèo thân quen của mình mang một vẻ đẹp bình dị mà quyến rũ. người vợ nghèo, người hàng xóm chuyên cần mộc mạc,… ở họ toát lên vẻ đẹp cao quý đáng trân trọng của tình cảm vợ chồng, tình làng nghĩa xóm. Hoàn cảnh của nhân vật nhẹ nhàng nhắc nhở người đọc rằng: cuộc đời và số phận con người đầy bất thường, nghịch lý, ngẫu nhiên, nằm ngoài những dự định, mong muốn, thậm chí cả những hiểu biết, tính toán của nhân vật. nhân loại.

Thông qua suy nghĩ của nhân vật, Nguyễn Minh Châu còn muốn đem đến cho người đọc một suy ngẫm khác: “Con người trên đường đời khó tránh khỏi những điều trái khoáy”. Chúng ta rời xa gia đình, quê hương bản quán để lên đường tìm kiếm những điều tuyệt vời, nhưng đến cuối cuộc đời, chúng ta mới nhận ra rằng mình đã rời xa những điều mà mình hằng tìm kiếm. Chính sự giàu có, xinh đẹp rất gần gũi như bãi bồi bên kia sông hay người vợ giàu lòng yêu thương, hi sinh mà phải đến lúc này, khi sắp phải từ biệt cõi đời, Nhĩ mới cảm nhận được và hấp thụ nó. thìa được.

Vào một buổi sớm mùa thu, khi sắp từ giã cõi đời, Nhĩ chợt phát hiện ra những vẻ đẹp mà trước đó dù có đi khắp nhân gian cũng không nhìn thấy. Đó là một không gian có chiều sâu và chiều rộng: từ hàng hoa bằng lăng ngay ngoài cửa sổ đến dòng sông Hồng đỏ nhạt vào thu, vòm trời và bãi bồi bên kia sông. Đó là một cảnh đẹp mà chỉ có thể cảm nhận bằng những cảm xúc tinh tế: những khóm hoa thưa nhưng đậm hơn, mặt sông Hồng như rộng ra, vòm trời như cao hơn, “những tia nắng sớm đang hắt ra từ bầu trời.” từ việc di chuyển từ mặt nước sang bờ bên kia sông…”. Những khung cảnh đó tuy quen thuộc, gần gũi nhưng đối với Nhi vẫn rất mới mẻ, như thể lần đầu tiên nó gặp anh vậy.

Nhĩ khao khát được đặt chân đến bãi bồi bên kia sông. Mong ước ấy là sự thức tỉnh về những giá trị trường tồn, đời thường và sâu sắc của cuộc sống, những giá trị thường bị xem nhẹ hoặc lãng quên khi những ham muốn xa vời lôi kéo, lấn át. . Ở hoàn cảnh của Nhi, đó là sự thức tỉnh xen lẫn ân hận, xót xa.

Khi miêu tả tâm lí nhân vật Nhĩ, Nguyễn Minh Châu rất tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân văn. Điều đó được thể hiện ngay từ cách lựa chọn và xử lý tình huống. Trong văn học, nhiều tác giả cũng đã đặt nhân vật vào những tình huống nguy hiểm để làm nổi bật khát vọng sống và sức sống mãnh liệt của con người hay về tấm lòng nhân ái, đức hi sinh cao cả… Nguyễn Minh Châu đã nhìn nhận tình huống này theo một hướng khác.

Trong hoàn cảnh khó khăn đó, nhân vật suy ngẫm và trải đời với những suy nghĩ sâu sắc.

Những suy nghĩ của nhân vật về lẽ sống, về lẽ sống, về những con người rất cụ thể như vợ con, cuộc đời của chính mình. Trong mắt của một người sắp chết, cảnh tượng trước mắt đẹp đẽ và đáng yêu một cách lạ thường. Hôm nay, Nhi chợt phát hiện ra những đường chắp vá sờn rách trên áo Liên. Và chính hình ảnh người vợ gầy guộc với đôi bàn tay đầy yêu thương đã trở thành “nơi nương tựa là gia đình những ngày này”. Nhận thức của Nhĩ về vẻ đẹp của đồng bằng phù sa bên kia sông ngày càng sâu sắc. hình ảnh một đứa trẻ – trong hoàn cảnh bình thường – vẫn mải mê vui chơi nhìn bãi bồi bên kia sông thật là kém hấp dẫn. Đó là tình yêu cuộc sống đã từng trải qua cuộc đời nhiều thăng trầm, trải qua những giây phút hiểm nguy.

Kết thúc truyện, tác giả tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của nhân vật với một vẻ hết sức dị thường: “Hắn cố thu hết chút sức lực cuối cùng để đu người ra ngoài, giơ cánh tay gầy guộc ra khỏi người. cửa sổ một cách tự mãn – như thể khẩn cấp ra hiệu cho ai đó.” Hành động này của Nhĩ có thể hiểu như đang sốt ruột giục con trai nhanh lên kẻo lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày, nhưng qua suy nghĩ trước đó, ta lại nhận ra một ý nghĩa khác: đó là mong muốn cảnh tỉnh mọi người về những “vòng, chùng” hướng tới những giá trị đích thực rất bình dị, gần gũi và bền vững.

Nhân vật Nhĩ mang đến cho người đọc nhiều suy ngẫm về cuộc đời và số phận con người. Và với mỗi lứa tuổi, họ lại tìm thấy ở Nhi một bài học cho mình. Còn thế hệ thanh niên, nhờ nhân vật này mà biết sống gắn bó hơn với quê hương, đất nước còn lam lũ nhưng giản dị, nhân hậu và chan chứa tình yêu thương của chính mình.