Hồ Chí Minh bị bắt ngày 19-8-1942 tại đường Túc Vinh thị trấn Thiên Bảo, tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc). Sau đó, chính quyền Tưởng Giới Thạch đưa ông về biên giới giam tại nhà lao huyện Tĩnh Tây; Vào ngày Quốc khánh cũ của Trung Quốc (10 tháng 10), Hồ Chí Minh được trả tự do khỏi “Nhà tù Thiên Bảo”. Trên đoạn đường 100km từ Tịnh Tây đến Thiên Bảo, anh phải đi bộ hai ngày. Tuy nhiên, Hồ Chí Minh vẫn giận cảnh mê người, sáng tác các bài thơ: “Tàu Lộ” (Đi đường), “Sơ Thiên Bảo Ngục” (Mới vào Ngục Thiên Bảo). Trên hành trình này, bài “Mộ” được coi là một bài thơ tuyệt bút.

Mộ

Luật rừng Nho giáo,

Cô ấy vênh váo ngang trời;

Trong làng, thiếu nữ bị ma bao phủ,

Bì hồng lô.

Buổi tối

Chim mỏi vào rừng tìm chỗ nghỉ chân

t Mây trôi nhẹ giữa không trung;

Chị núi xay ngô trong bóng tối,

Xay tất cả các lò than đang tỏa sáng màu hồng.

Qua vài nét chấm phá, hai dòng đầu bài thơ đã để lại một bức tranh thu nhỏ về cảnh thiên nhiên vùng cao vào lúc “chiều tối”. Những buổi chiều như thế không thiếu trong văn học cổ; Nhưng nếu khung cảnh đó được nhìn qua con mắt của một Lí Bạch thê lương, một Khuất Nguyên sầu muộn chắc chắn sẽ đầy u ám, thê lương. Còn ở đây, nếu không rõ xuất xứ, nhiều người sẽ lầm tưởng “Mộ” là một bài thơ thời Thịnh Đường. Có người nhận xét rằng, cảnh thiên nhiên chiều trong bài “Nấm mồ” có cái gì ấm áp, thậm chí có cả niềm vui trong hình ảnh “chim về tổ” vì sẽ được nghỉ ngơi trong tổ trên tán cây. ở đó. “Chim mỏi bay về rừng tìm chỗ ngủ” khác với “Chim bay về tổ”. Nhìn lên bầu trời, Hồ Chí Minh nhận ra sự mệt mỏi, uể oải của cánh chim. Cái nhìn ấy thể hiện niềm cảm thương bao la của ông đối với cảnh vật. Cánh chim trong thơ Bác gợi nhớ đến cánh chim qua con mắt nàng Kiều trong thơ của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du:

“Chim thì thầm với rừng”.

Loài chim trong thơ của Vương Bột, Lý Bạch, Nguyễn Du… thường bay đến nơi vô tận, vồ vập, vồ vập, gợi cảm giác xa vắng, phiêu bạt, chia ly. Ngược lại, cánh chim trong thơ Hồ Chí Minh là cánh chim đang tìm kiếm cuộc sống đời thường. Nó làm cho nó có hồn hơn và đầy tâm trạng.

Song hành cùng “Hoàng hậu Diêu Quý Lâm” là “Cố Văn Mạn”. Đoạn thơ dịch khá mượt nhưng đã làm mất đi vẻ cô đơn, bồng bềnh của đám mây. Người dịch đã lược bỏ từ “cô ấy” và chưa thể hiện hết ý nghĩa của hai từ “lãng mạn”. Dịch thơ: “Chòm mây trôi nhè nhẹ giữa không trung”

Nó dễ khiến người đọc liên tưởng đến quan điểm của một khách du lịch. Phải chăng vì ai đó quá tin vào bản dịch mà cho rằng cảnh thiên nhiên trong “chiều tối” là một cảnh khôi hài. Hình ảnh “Chim mỏi rừng tìm gốc cây ngủ” – tìm chốn ngủ qua đêm, cùng đám mây lững lờ lững lờ gợi lên một khung cảnh thiên nhiên hoang sơ nhưng không u ám, đượm buồn nhưng không thê lương, mênh mang. gầm nhưng không có “màu xanh trong thơ”… Khung cảnh ấy, cũng giống như tâm trạng của người chiến thắng, cái hay của bài thơ là ở chỗ: Tác giả không bộc lộ sự mệt mỏi, cô đơn của chính mình. . Với Hồ Chí Minh, mọi vui buồn dường như đều gắn liền với dân tộc, với nhân dân mà ít khi phụ thuộc vào cảnh ngộ của chính mình.

Thơ tứ tuyệt thường bất ngờ ở chỗ chuyển ý, bất ngờ mà vẫn tự nhiên, logic, liền mạch. Nổi bật trong không gian tối tăm, sâu lắng và tĩnh mịch là hình ảnh một con người:

Trong làng, thiếu nữ bị ma bao phủ,

Bì hồng lô.

Không có gì sai khi từ “Sơn thôn nữ” được dịch là “Thiếu nữ của sơn thôn”. Hình thức của câu thơ gốc không có trong lời dịch (và đôi khi giọng điệu quan trọng hơn những gì được mô tả). thuộc tầng lớp thượng lưu hoặc ít nhất cũng gần tầng lớp thượng lưu. Không rõ trước Hồ Chí Minh có “con làng” thực chất là công nhân bước vào thế giới nàng thơ hay không? Chỉ biết rằng, việc đặt hình ảnh “em bé làng tranh” vào vị trí trung tâm của bức tranh phong cảnh chiều tà đã làm cho bức tranh thiên nhiên trở thành bức tranh về cuộc sống của con người. sự vận động của hình ảnh thơ ca và nhân sinh quan của Bác.

Về nghệ thuật, ở hai câu thơ cuối, người đọc thấy dường như nhà thơ không tả, ngòi bút của ông chỉ ghi lại một cách khách quan “những gì trông thấy” trong cảnh chiều tối. Điệp ngữ liên hoàn “ma bao” nối dòng thứ ba với dòng kết thúc đã góp phần miêu tả sự quay liên tục, đều đặn của chuyển động xay ngô. Tiếc rằng bài thơ dịch đã không thể hiện điều đó. Để đánh giá đúng giá trị nhịp điệu của câu thơ, không thể không tiếp xúc với phần phiên âm chữ Hán.

Ngôi làng sơn với những cô gái ma

Bì hồng lô.

Vòng quay của cối kết thúc, công việc kết thúc (kể cả vòng ma), lò than cũng đỏ (đỏ lode), ngọn lửa đỏ ấm chợt hiện, sáng rực trong đêm tối. Cái tài của Hồ Chí Minh là ở chỗ miêu tả cảnh thiên nhiên, cảnh chiều tà nhưng Người không phải dùng một tính từ chỉ thời gian. Người dùng sử dụng đèn lửa đỏ để chỉ thời gian tối (trời tối, lò có màu hồng). Hơn nữa, người đọc còn có thể cảm nhận được thời gian trôi từ chiều đến tối. Cô gái xay ngô từ khi trời còn sáng; Xay xong, trời đã tối. Phải chăng Hồ Chí Minh đã có một phát hiện mới trong bút pháp miêu tả thời gian? Rõ ràng, ngay cả khi tả cảnh chiều tối, thơ Hồ Chí Minh vẫn có sự vận động từ bóng tối ra ánh sáng. Người đọc cảm thấy không hài lòng khi dịch giả thêm từ “tối” vào câu văn. Nhìn bề ngoài, một sự bổ sung như vậy có vẻ vô thưởng vô phạt; nhưng ngẫm nghĩ sâu xa, chính từ đó đã phá vỡ một quy luật vận động lớn trong thơ Hồ Chí Minh và chưa bộc lộ hết tài năng của Người. Chữ “hồng” rất xứng đáng là “thánh thứ hai mươi tám” của bài thơ. Có bao nhiêu chữ “màu hồng” trong “Ngục trung nhật ký”? Chữ “hồng” là sự hội tụ, kết tinh ánh sáng của cả bài, là hình ảnh sinh hoạt đời thường và niềm vui lao động. Buổi tối rực hồng trong bài “Mộ” là một buổi tối không dễ lặp lại lần thứ hai trong thơ ca, ánh hồng ấy không chỉ tỏa ra từ bếp lửa bình dị của một gia đình vùng cao, mà chủ yếu tỏa ra từ tấm lòng của Hồ Chí Minh. nhân hậu và tinh thần lạc quan. Niềm vui chung của chúng ta khi đọc “Mộ” nói riêng và thơ Bác nói chung là niềm vui của người được đón nhận ánh sáng lấp lánh của chất thép thần kỳ thể hiện trong từng câu, từng chữ của bài thơ.