Ổi” của Nguyễn Phan Hách là một truyện ngắn thấm đẫm chất thơ man rợ.

Buổi sáng cha già nhâm nhi tách trà thơm; hoa năm ngoái. Người con xin cha viết một bài cho số báo mùa thu sắp tới, nhưng “ông già không nói”. Chắc ông già đang buồn, đang ngẫm nghĩ về những mùa thu xưa, mùa thu của tuổi trẻ? Buổi chiều, chị Ngân hàng xóm vừa đi học ở Úc về mang theo một đĩa ổi chín.

Phần tiếp theo nói về hương ổi “hơi phảng phất”, về tiếng “ríu rít” của người hàng xóm trèo hái trái, về “ríu rít” của mùa thu. Tiếng “chụt chụt” cho ta biết Ngân rất đẹp. Hương ổi “thoáng bâng khuâng”. Dù bố cấm con “không cho ra đi”, dù “hai nhà không thông gia” thì trái ổi – hương thơm của cuộc đời vẫn “bay”.

Câu chuyện được kể lại như một trang kí ức buồn. Con trai anh nói về mẹ Ngân: “Mẹ đẹp lắm. Đẹp lạ lùng”. Anh nhớ lại mối tình “hương ổi” giữa thầy giáo nghèo và cô bé lau nhà xinh đẹp năm xưa. Một mối hận vì người đẹp bị kỹ sư chân chính đốt cháy cánh tay. Vào thời đó, không có đại học thất bại. Chi tiết: “Cha kêu nàng trốn. Nàng không dám”. Người đẹp lúc bấy giờ không thể vượt qua vòng lễ phép, đành chấp nhận “cha đặt đâu con ngồi đấy” nên mới có chuyện bức tường “đắp cao hơn”, đà “vươn cao” vượt lên. các năm. Nhưng hương thơm của tình yêu, hương ổi của mùa thu, của mối tình đầu vẫn còn vương vấn hồn người, “còn bay qua”. Chỉ tiếng pháo cưới ngày mẹ Ngân lên xe hoa “treo trên cành ổi nổ”, tiếng “bốp” của trái ổi chín là mũi kim đâm vào tim người mà bao năm không thể dừng lại. .

Thiên nhiên thật khéo trêu người, nhất là với con người khi tuổi đã qua. Mẹ của cậu bé đã qua đời, bố của Ngân cũng đã qua đời “vài năm trước”. Cây ổi quý chết khô, mẹ Ngân chặt bỏ. Chặt cây ổi hay dứt tình xưa? Tiếng dao “chặt củi chát chúa” của người góa phụ vào một buổi sớm mùa thu đã lay động trái tim người góa phụ. Hình ảnh người đàn ông cô đơn ngồi bên cửa sổ run rẩy lục tìm nhưng trang sách đã ố vàng nhưng vẫn phảng phất “hương ổi dậy mùi” thật buồn. gợi bao nhiêu dấu son thê lương? Những trang sách ố vàng kia là những bức thư tình của cô hàng xóm xinh đẹp, là những trang nhật ký của cô giáo nhật ký nghèo, tài năng và đầy nhiệt huyết năm xưa?

Tình hình cây ổi nhà chị Ngân mới trồng đã ra “trái thần thánh”. Cậu bé “cắn trái ổi đầu mùa”. Phải thơm lắm. rất ngọt. Cha răng yếu, con dâng cha trái chín mềm. Chưa chắc nó đã ăn ổi.

Tình cũ của mẹ Ngân và bố chàng trai giờ chỉ còn là kỉ niệm và hoài niệm. Còn trái ổi đầu mùa mà cô Ngân tặng cho chàng trai chiều thu này mang bao yêu thương ngọt ngào. rất thơm. Có lẽ hương ổi lại dệt mạng cho mối tình đầu.

Ngày xửa ngày xưa, Trương Chi và Mị Nương, con gái của tể tướng, đã hẹn ước:

Cuộc đời này đã dang dở.

Rồi kiếp sau là định mệnh.

Ít ai được hưởng trái ngọt của tình yêu ở “kiếp khác”, ở “thế giới bên kia”. Nhưng người đọc lại cảm thấy cô Ngân hàng xóm và con trai ông lão – cô giáo nhật kí tội nghiệp năm xưa đã và đang được ban phước lành bằng trái ổi.

Hương ổi được nhắc đến sáu lần trong truyện. Ổi là nhân vật, là nhân chứng. Hương ổi và mùa thu là hương thơm của tình yêu đã ướp và làm nên chất thơ của truyện ngắn này của Nguyễn Phan Hách.

Ai đó nói “Hương ổi” trong một trang văn, tôi cũng nghi ngờ điều đó.