LỜI YÊU CẦU

Bình giảng đoạn thơ để làm nổi bật vẻ đẹp của bức tranh tứ bình Việt Bắc qua nỗi nhớ quê hương cách mạng tha thiết, sâu sắc của Tố Hữu. Phong cảnh nên thơ, trữ tình, con người cần cù, thủy chung. Đó là bức tranh thiên nhiên – con người đẹp hiếm có trong thơ mà Tố Hữu đã xây dựng nên nhờ tình cảm sâu nặng với Việt Bắc và con mắt nhìn người, con người đúng đắn, tiến bộ của nhà thơ cách mạng. phong cảnh miền núi.

PHÂN CÔNG

Em về, anh có nhớ em không…

Việt Bắc chan chứa nỗi nhớ của người kháng chiến trở về quê hương cách mạng suốt mười lăm năm “thâm thiết” ân tình. Bao nhiêu từ “nhớ” vang lên trong bài thơ cùng với bao nhiêu nỗi nhớ của người ra đi và người ở lại. Nhớ chiến khu, nhớ “mái đình Hồng Thái với cây đa Tân Trào”, nhớ những đêm “đoàn quân đi trùng điệp”, nhớ “cờ đỏ trong gió cửa hang”, và cả “nhớ người yêu như thế nào”… Giữa bao nhiêu nỗi nhớ ấy, một nỗi nhớ vừa thiết tha vừa man mác hiện ra:

Tôi đã trở lại, bạn có nhớ tôi không

Ai nhớ chung tình câu hát ân tình

Mười câu thơ trên là khổ thơ thứ năm của bài thơ “Việt Bắc” trọn vẹn. Đó là bức tranh toàn cảnh và tiêu biểu về Việt Bắc qua bốn mùa trong năm. Bức tranh ấy hiện lên thật sống động trong giai điệu nhịp nhàng, tha thiết yêu thương. Bức tranh ấy rực rỡ, tươi tắn nhưng cũng đầy tâm trạng và man mác bởi nó được chắt lọc qua nỗi nhớ của người xuôi ngược. Nỗi nhớ nhung được thể hiện tha thiết trong buổi chia tay:

Tôi đã trở lại, bạn có nhớ tôi không

Tôi về, tôi nhớ những bông hoa tặng anh

Hai lần “ta về” ở đầu câu – cùng một lúc chia tay, nhưng câu trên là hỏi ai, câu dưới là bày tỏ nỗi lòng. Cuộc chia tay giữa người kháng chiến và người Việt Bắc, giữa miền xuôi và miền ngược trở thành cuộc “tạm biệt” lứa đôi (mình – ta). Cảnh vật và con người Việt Bắc, cái gì cũng đáng yêu và đáng nhớ. Điều nhớ đến đầu tiên là hoa và người. Hoa và người hòa quyện trong nỗi nhớ. Nhớ hoa là nhớ cái đẹp. của thiên nhiên Việt Bắc, nhưng vẻ đẹp của Việt Bắc không thể tách rời vẻ đẹp của con người Việt Bắc đã được nâng niu, gắn bó với người lữ khách, với cách mạng, trước hết là vẻ đẹp của bức tranh Việt Bắc. , là vẻ đẹp của sự gắn bó giữa thiên nhiên và con người.

Bức tranh ấy được miêu tả bằng những câu thơ nhẹ nhàng, dịu dàng. Nó có màu sắc rực rỡ, ánh sáng lung linh và âm thanh ấm áp vui tươi. Cảnh và người hòa quyện vào nhau: bốn cặp lục bát tả bốn mùa, câu trên nhớ cảnh, câu dưới nhớ người. Mỗi cảnh, mỗi người nhắc đến đều có điều để nhớ. Tất cả đã hiện ra trước mắt ta một bức tranh Việt Bắc kì vĩ và thơ mộng qua ngòi bút tài tình của tác giả.

Mỗi mùa được nhà thơ nhớ đến với một nét đặc trưng nhất, với một biểu hiện gợi cảm tinh tế. Nhớ mùa đông Việt Bắc là nhớ “rừng xanh hoa chuối đỏ tươi”. Giữa cái mênh mông của màu xanh ấy, hiện lên một màu ấm (đỏm), bức tranh mùa đông Việt Bắc không còn hoang lạnh, hoang vu nữa. Sắc xuân cũng khác, tràn ngập một màu trắng tinh khôi, nên thơ: “Mùa xuân hoa nở trắng rừng”. Cảnh này giống cảnh Bác về nước năm 1941:

Ôi sáng xuân nay Xuân 41

Rừng mai nở trắng biên giới

Bác về… Im lặng. chim hót

Chén thánh lau sậy, hạnh phúc hoang mang…

(Tố Hữu – Theo dấu Bác Hồ)

Bốn cặp lục bát sau của Tố Hữu được dùng để diễn tả sự xuất hiện của mùa hè và mùa thu. Nếu màu chủ đạo của cảnh mùa đông là màu xanh lam, điểm vào là hoa đỏ tươi, của cảnh mùa xuân là hoa mai trắng thì cảnh mùa hè là màu vàng tuyệt đẹp của rừng hổ phách: Tiếng ve gọi rừng hổ phách đổ vàng . Đây là một trong những câu thơ hay nhất của bài thơ “Việt Bắc”. Một câu thơ sáu chữ cho thấy sự biến đổi của thời gian, sự thay đổi của cảnh sắc thiên nhiên. Đoạn thơ ấy vang lên tiếng ve kêu không ngớt trong màu vàng rực rỡ của rừng hổ phách dưới nắng hè. Cuối cùng, cảnh thu hiện ra với màu dịu dàng của ánh trăng, màu của ước mơ về một cuộc sống yên bình giữa gian khó. Cảnh nào cũng đẹp, mùa nào cũng đáng yêu, và mùa nào cũng là một bức tranh nên thơ, kỳ thú.

Bức tranh bốn mùa còn phản ánh vẻ đẹp đằm thắm của con người Việt Bắc. Cảnh làm nền cho người và người gắn bó với cảnh, chúng hòa quyện vào nhau, tô điểm cho nhau. Tưởng chừng những cảnh này phải có những con người ấy, và nhà thơ đã đưa vào bức tranh con người Việt Bắc thật bình dị và đáng yêu: hình ảnh một người lên núi với lưỡi dao lấp lánh dưới nắng, một bàn tay “mài” từng sợi chỉ. “của người đan nón và “cô em hái măng một mình” giữa tiếng nhạc du dương và sắc vàng của rừng. “Tiếng hát giao duyên” cũng làm cho rừng thu tĩnh lặng và ánh trăng thanh bình tỏa sáng rực rỡ.

Không hiểu Việt Bắc sâu sắc, không yêu Việt Bắc tha thiết, nhớ Việt Bắc da diết thì không thể vẽ nên bức tranh quê hương cách mạng đẹp tuyệt vời và ấm áp tình người như thế. Nhưng để có bức tranh này, còn có quan điểm đúng đắn, cái nhìn tiến bộ của nhà thơ cách mạng. Khác với những quan điểm sai lầm của văn học trước đây về núi rừng và con người miền núi (nơi “ma thiêng nước độc” với những con người hung dữ, kém văn minh…), Tố Hữu đã có một cách nhìn toàn diện. đồng cảm, yêu mến và ưu ái quê hương cách mạng. Bức tranh nên thơ này được bắt nguồn từ sự gắn bó thủy chung, từ nỗi nhớ da diết của nhà thơ đối với cảnh và người Việt Bắc.

Nỗi nhớ da diết ấy là âm vang xuyên suốt cả đoạn thơ – và âm điệu nhẹ nhàng, du dương của câu sáu tám khiến âm hưởng ấy trở nên bâng khuâng, tha thiết. Cấu trúc của bài thơ Việt Bắc là cấu trúc đối ứng, có anh có em, có người đi, có người ở, nhưng thực chất đó chỉ là sự phân thân của một chủ thể trữ tình. Đoạn thơ trên là câu trả lời, lời giải thích về việc đi; nhưng điều đó không nhất thiết phải như vậy. Nhớ cảnh, nhớ người, nhớ từng chi tiết sống động ấy là nỗi nhớ chung của những người đã gắn bó, đồng cam cộng khổ trong “mười lăm năm yêu đương mặn nồng”. Không phải ngẫu nhiên mà Tố Hữu kết thúc bài thơ bằng “…bài ca chung tình”.

Bản tình ca ấy đọng lại trong lòng người đi và người ở, đọng lại trong lòng người đọc…